Ліст А. Брожэка з Ольштына 01.05.2020 г.
- Подробности
- Опубликовано: 07.05.2020 09:03
- Автор: Анищенко Евгений Константинович
- Просмотров: 622
Ліст Аскара Брожэка з Ольштына 01. 05.2020
Паважаны Спадар !
Я жадаў бы на ўступе падзякаваць Спадара за незвычайны ўнёсак у распрацоўку зместу дакументаў кніг судоў - гродскіх, земскіх, павятовых, якія тычацца шляхты з цэлай тэрыторыі Вялікага Літоўскага Княства, а таксама разнастайных іншых, якія змешчаны на старонцы "http ://arhisan.com. Ёсць тое велізарная і незвычайная праца. Яна мяне вельмі зачароўвае і я з увагай назіраю разнастайныя навіны. Я зайздрошчу шырокаму доступу да крыніц у НГАБ у Менску. Я сам з велізарнай нецярплівасцю ўжо шмат гадоў чакаю, пакуль архіў дапусціць да фатаграфавання сваіх збораў, што дасць у выніку магчымасць да прафесійнага вядзення пошукаў у крыніцах, праз самаахвяраванне часу дома і глыбокі прагляд гэтых усіх крыніц. Дзякуючы гэтаму мае даследаванні над гісторыяй насельніцтва тэрыторыі Вялікага Літоўскага Княства крануліся б дынамічна наперад. Спадар робіць велізарную працу, на якую павінен адрэагаваць таксама шэраг гісторыкаў у Польшчы. Нажаль, мы не маем шмат энтузіястаў па гісторыі Вялікага Літоўскага Княства, што мяне вельмі прыгнятае, таму што я зацікаўлены ў пабудове традыцыі агульнай гісторыі нашых двух народаў. Я сам рэалізоўваю яе праз генеалагічныя даследаванні і знаходжу, што рашуча больш было ўнёску асоб рускага (беларускага) паходжання ў гісторыю гэтых тэрыторый, чым польскага (нажаль, вельмі шмат людзей у Польшчы ўсё яшчэ лічаць, што там былі самі палякі і толькі яны дзеялі гісторыю, такім чынам, трэба ваяваць з гэтым стэрэатыпам). Таму таксама я даследую з велізарнай цікавасцю гісторыю маіх продкаў, якія па паходжанні з'яўляюцца ў большасці старарускімі родамі Вялікага Літоўскага Княства.
Даследаванні я вяду ўжо 13 гадоў, аднак паскорыўся ў перыяд апошніх некалькіх гадоў. Мэтай гэтых даследаванняў з'яўляецца гісторыя маіх продкаў і сваякоў з ваяводства Наваградскага (з перыяду Рэчы Паспалітай Абодвух Народаў), асабліва тэрыторыі ад Слоніма праз Наваградак да Слуцку. Дакладней, аднак, я засяроджваюся на тагачасных парафіях Ляхавічы, Мядзведзіца, Клецк, Наваградак і вакол, гэта значыць, на дэканатах рымска-каталіцкіх, але таксама ўніяцкіх-- слуцкім, стволовіцкім і наваградскім.
У Вашых публікацыях маецца шмат трактовак маіх продкаў. Дзякуючы Вам, я магу знайсці сігнатуры арыгінальных дакументаў з судовых кніг, што не было б магчыма, калі б сам працаваў над кнігамі ў Менску, паколькі, нягледзячы на тое, што я наведаў архіў НГАБ у Менску некалькі разоў, і правёў пры кожным візіце нават два тыдні, але гэта не дазволіла грунтоўна прагледзець больш чым некалькі спраў (тым больш я зацікаўлены дадаткова, акрамя судовых кніг і інвентароў маёмасці ў метрычных кнігах, дваранскіх вывадах, рэвізскіх казках. Без фатаграфій я павінен быў бы прыехаць у Менск і працаваць на месцы, а я і так пасля гэтулькіх гадоў выканаў толькі частка задуманай працы).
Таму праца Ваша для мяне вельмі істотная і я за яе вельмі ўдзячны! Я сам калісьці з жаданнем цікавіўся падобнымі даследаваннямі.
Я жадаў спытаць датычна доступу да кніг пана. У Польшчы нельга купіць Вашы публікацыі, якія кнігарня ў Менску не высылае за мяжу. Ці ёсць якая-небудзь іншая магчымасць набліжэння да інфармацыі, там змешчанай?
Мне атрымалася дабрацца толькі да дзвюх Вашых кніг -пра шляхту Наваградскага ваяводства (часткова), а таксама шляхту Лідскага павета, з якіх запазычыў вельмі шмат інфармацыі і спасылак, каб замовіць сканы ў НГАБ.
Не атрымалася мне ў бібліятэках ні якім іншым спосабам дабрацца да кнігі "Шляхта Слонімскага павета". Мае продкі, па Вашых звестках, пражывалі ў парафіях Новая Мыш, Крывошын, Сваяцічы, Дарэва і Луконніца (большасць гэтых парафій былі потым у Наваградскім павеце Менскай губерні). У кнізе пра шляхту ваяводства Наваградскага я не адшукаў патрэбных для мяне сем'яў, якія, напэўна, знаходзяцца ўласна ў кнізе датычна Слонімскага павета.
Былі там у т. л. Бедлевіч, Брадоўскі, Катовіч, Крымоўскі, Лешчылоўскі, Ласоўскі, Ламаноўскі, Паўлоўскі.
Я маю шмат інфармацыі на тэму большасці маіх продкаў і іх сем'яў, у тым ліку высновы на дваранства, метрыкі і гэтак далей, аднак у іх ёсць вельмі шмат недахопаў ці недакладнасцяў і, каб скласці ўсё ў лагічную цэласць, я павінен дабрацца да актаў гродскіх судоў, земскіх і гэтак далей і іншых дакументаў, напр. рэвізскіх казак.
Некаторыя з гэтых сем'яў з'яўляюцца, аднак, для мяне "дваранскай" загадкай, таму што, нягледзячы на існаванне ў дваранскім (напрыклад,Паўлоўскіясама меней з 1820 гадоў)стане, я не знайшоў у НГАБ у Менску іх спраў пра дваранскую выснову, ні іншых падобных дакументаў.
Гэта сітуацыя дакранаецца Бедлевічаўі Ламаноўскіхз засценка Хацяжу парафііКрывошын,таксама Паўлоўскіх і Навіцкіхз засценка Стрэлаваў парафііНовая Мыш (павет Наваградскі Менскай губерні, што раней было, па Вашых звестках, у Слонімскім). Яны былі шляхтай, аднак,акрамя метрычных актаў,я не магу знайсці іншых дакументаў у пацверджанне гэтага факту, і праз тое далейшай гісторыі роду, ніжэйXIXст. Відаць, Вы як адмысловец, які валодае шырокімі нататкамі з судовых кніг, маецеў сябе інфармацыю на тэму гэтых прозвішчаў.
Я прадстаўляю поўны спіс шуканых родаў маіх продкаў, пры гэтым усё ў XVIIIі XIXстст. пражывалі ў ваяводстве Наваградскім:
Беласапожны, Бедлевіч (Бетлевіч), Бародзіч, Брадоўскі
Дамашэвіч, Дэляваль, Дзядуля
Гаціскі (Дахновіч Гаціскі), Гаўрылкевіч, Грачыха
Кадзевіч, Казлоўскі, Крымоўскі
Лешчылоўскі, Ласоўскі, Ламаноўскі
Астроўскі (Логвін -Астроўскі)
Савіцкі
Вашковіч, Вярбіцкі
Лакалізуючыгэтыяпрозвішчыдагеаграфічнагамесцазнаходжанняў XVIII і XIX стст., тоегэтаможабыць:
МаёнтакЗубелевічы, парафіяЛяховічы (алетаксамаКлецк, Мядзведзіцаіваколіцы) :Дамашэвіч, Кадзевіч, Казлоўскі, Ласоўскі, Павловский, Астроўскі, Савіцкі, Вашковіч, Вярбіцкі
ПарафіяНаваградак (алегэтакжапарафііДарэва, Сваяцічы, Стваловічыііншыя) : Лешчылдоўскі (маёнтакМацешычы), Крымоўскі, Гаўрылкевіч, Гаціскі, Грачывха, Дзядуля.
Засценка Хацяж, парафіяКрывошын : БетлевічіЛаманоўскі
Засценка Стрэлава, парафія Новая Мыш:Паўлоўскі і Навіцкі
Маёнтак Замошша і Грабавец, парафія Дарэва : Ласоўскі і Кадзевіч
Далейшыя генерацыі ўжо ў XVII ст. ахопліваюць такія прозвішчы як: Барташэвіч, Катовіч, Аколаў, Пацына, Пракаповіч, Рыла, Скуратовіч, Воўк, Ваўчэцкі, Жукоўскі і іншыя.
Я прашу прабачэння за такі доўгі мейл, але прафесійныя генеалагічныя пошукі досыць шырокія і дакранаюцца шматлікіх галін у той жа час.
Відаць, Спадар будзе мне ў стане штосьці падказаць ці дапамагчы.
Я прашу прабачэння таксама, што я пішу па-польску. Калі б было запатрабаванне, то я магу пісаць таксама (хоць з памылкамі) па-руску ці па-беларуску.
Вельмі сардэчна я вітаю пана,
Аскар Брожэк з Ольштына, Польшча
Szanowny Panie!
Chciałbym Panu na wstępie podziękować za niezwykły wkład w opracowanie indeksów dokumentów ksiąg sądów - grodzkich, ziemskich, powiatowych, dotyczących szlachty z całego terenu Wielkiego Księstwa Litewskiego a także wszelkich innych, które są umieszczone na stronie arhisan.com. Jest to praca ogromna i niezwykła. Bardzo mnie ona fascynuje i z uwagą obserwuję wszelkie nowości. Zazdroszczę szerokiego dostępu do źródeł w NIAB w Mińsku. Sam z ogromną niecierpliwością już wiele lat czekam, aż archiwum zezwoli na fotografowanie swoich zbiorów, co da w końcu możliwość do profesjonalnego prowadzenia poszukiwań w źródłach, poprzez poświęcenie czasu w domu i dogłębne przejrzenie tych wszystkich źródeł. Dzięki temu badania nad historią ludności na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego ruszyłyby dynamicznie do przodu. Robi Pan ogromną pracę, w którą powinien się zaangażować również szereg historyków w Polsce. Niestety nie mamy wielu pasjonatów historii Wielkiego Księstwa Litewskiego, co mnie bardzo przytłacza, gdyż zależy mi na budowaniu tradycji wspólnej historii naszych dwóch narodów. Ja sam realizuję ją poprzez badania genealogiczne i ukazywanie, że zdecydowanie więcej było wkładu pochodzenia ruskiego (białoruskiego) w historię tych terenów niż polskiego (co niestety bardzo dużo ludzi w Polsce wciąż uważa, że tam byli sami Polacy i tylko oni tworzyli historię, więc trzeba walczyć z tym stereotypem). Dlatego też badam z ogromnym zaangażowaniem historię moich przodków, którzy z pochodzenia są w większości staroruskimi rodami Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Badania prowadzę już 13 lat, jednak przyspieszyłem w okresie ostatnich kilku. Celem tych badań są dzieje moich przodków i krewnych z województwa nowogródzkiego (z okresu I RP Obojga Narodów), szczególnie w obszarze od Słonimia przez Nowogródek, po Słuck. Dokładniej jednak skupiam się na ówczesnych parafiach Lachowicze, Niedźwiedzica, Kleck, Nowogródek i okolicznych, czyli na dekanatach (rzymskokatolickich, ale też unickich) słuckim, stwołowickim i nowogródzkim.
W Pańskich publikacjach zostali szeroko ujęci moi przodkowie. Dzięki Panu mogę znaleźć sygnatury oryginalnych dokumentów z ksiąg sądowych, co nie byłoby możliwe, jeśli bym sam pracował nad księgami w Mińsku, ponieważ mimo że archiwum NIAB w Mińsku odwiedziłem kilkukrotnie, to spędzenie przy każdej wizycie nawet dwóch tygodni, nie pozwala na solidne przejrzenie więcej niż kilku jednostek (a jeśli zależy mi dodatkowo, oprócz na księgach sądowych i inwentarzach majątków na księgach metrykalnych, wywodach szlacheckich, rewizyjnych skazkach, to bez sporządzania fotografii musiałbym się przeprowadzić do Mińska i zarabiać na miejscu, a i tak po latach wykonałbym dopiero część zamierzonej pracy).
Dlatego Pana praca jest dla mnie bardzo istotna i jestem za nią bardzo wdzięczny! Sam kiedyś bym się z chęcią zaangażował w podobne badania.
Chciałem się zapytać odnośnie dostępu do Pana książek. W Polsce nie można kupić Pana publikacji, zaś księgarnia w Mińsku nie wysyła za granicę. Czy jest jakakolwiek inna możliwość dotarcia do informacji tam zamieszczonych?
Udało mi się dotrzeć tylko do dwóch Pana książek - szlachta nowogródzkiego województwa (częściowo) oraz szlachta lidzkiego powiatu, z których wynotowałem bardzo dużo informacji i sygnatur, aby zamówić skany w NIAB.
Nie udało mi się w bibliotekach, ani w inny sposób dotrzeć jednak do książki "ШляхтаСлонимскогоповета". Moi przodkowie w tym powiecie mieszkali w parafiach Nowa Mysz, Krzywoszyn, Swojatycze, Darewo i Łukonnica (jednak większość tych parafii była potem w powiecie nowogródzkim, guberni mińskiej). W książce odnośnie szlachty województwa nowogródzkiego nie odnalazłem szukanych przeze mnie rodzin, które zapewne znajdują się własnie w książce odnośnie powiatu słonimskiego.
Byli to m.in.
Betlewicz (Bedlewicz), Brodowski, Kotowicz, Krzymowski, Leszczyłowski, Łosowski (Łossowski), Łomanowski, Pawłowski.
Mam dużo informacji na temat większości moich przodków i ich rodzin, w tym teczki wywód szlacheckich, metryki itd., jednak jest w nich bardzo dużo braków lub nieścisłości i aby ułożyć wszystko w logiczną całość, to muszę dotrzeć do akt sądów grodzkich, ziemskich itd. i innych dokumentów, np. rewizyjnych skazek.
Niektóre z tych rodzin są jednak dla mnie "szlachecką" zagadką, gdyż mimo bycia w stanie szlacheckim (przykładowo Pawłowscy co najmniej do 1820 roku), to nie znalazłem w NIAB w Mińsku ich teczki wywodu szlacheckiego, ani innych podobnych dokumentów.
Ta sytuacja tyczy się Bedlewiczów (Betlewicz) i Łomanowskich z zaścianka Chociaż w parafii Krzywoszyn oraz Pawłowskich i Nowickich z zaścianka Strzałowo w parafii Nowa Mysz (powiat nowogródzki, guberni mińskiej, wcześniej w powiecie słonimskim). Byli szlachtą, jednak oprócz akt metrykalnych nie mogę znaleźć innych dokumentów na potwierdzenie tego faktu, a przez to dalszej historii rodu, niż ta z XIX wieku. Być może Pan jako specjalista, posiadający szerokie notatki z ksiąg sądowych, ma u siebie informacje na temat tych nazwisk.
Przedstawię pełną listę poszukiwanych rodów moich przodków, przy czym wszyscy w XVIII i XIX wieku mieszkali w województwie nowogródzkim:
Białoszewski, Bedlewicz (Betlewicz), Borodzicz, Brodowski
Domaszewicz, Delawal (De la Vallee), Dziedziula
Haciski (Dachnowicz-Haciski), Hawryłkiewicz, Hreczycha (Greczycha)
Kadziewicz, Kozłowski, Krzymowski
Leszczyłowski, Łosowski, Łomanowski
Ostrowski (Łogwin (Łohwin)-Ostrowski)
Sawicki
Wańkowicz, Wierzbicki
Przydzielając te nazwiska do lokalizacji geograficznej w XVIII i XIX wieku, to:
Zaścianek Zubielewicze, parafia Lachowicze (ale też Kleck, Niedźwiedzica i okolice):
Domaszewicz, Kadziewicz, Kozłowski, Łosowski, Pawłowski, Ostrowski, Sawicki, Wańkowicz, Wierzbicki
Parafia Nowogródek (ale też parafie Darewo, Swojatycze, Stwołowicze i inne):
Leszczyłowski (zaścianek Macioszyce), Krzymowski, Hawryłkiewicz, Haciski, Hreczucja, Dziedziula.
Zaścianek Chociaż, parafia Krzywoszyn:
Betlewicz i Łomanowski
Zaścianek Strzałowo, parafia Nowa Mysz:
Pawłowski i Nowicki
Zaścianek Zamosze i Grabowiec, parafia Darewo:
Łosowski i Kadziewicz
Dalsze generacje już w XVII wieku obejmują nazwiska takie jak: Bartoszewicz, Kotowicz, Okóła, Pacyna, Prokopowicz, Ryłło, Skuratowicz, Wołk, Wołczecki, Żukowski i inne.
Przepraszam za tak długiego maila, ale profesjonalne poszukiwania genealogiczne są dość szerokie i szuka się wielu gałęzi jednocześnie.
Być może będzie mi Pan w stanie coś podpowiedzieć lub pomóc.
Przepraszam również, że piszę po polsku. Gdyby była potrzeba, to mogę pisać także (chociaż z błędami) po rosyjsku lub białorusku.
Bardzo serdecznie Pana pozdrawiam,
Oskar Brożek z Olsztyna, Polska